عمل ژن برای بعضی صفات کمّی در تلاقی گندم سرداری با لاین 14

افزایش عملکرد مهم‌ترین هدف بهنژادگران در برنامه‌های اصلاحی می‌باشد. از آن جا که عملکرد صفت پیچیده‌ای است که اجزای کمی بسیاری را در بر می‌گیرد و دارای وراثت پلی‌ژنیک است مطالعه و بهبود اجزای مرتبط با عملکرد نیز باعث ارتقای مقدار محصول خواهد شد. هدف از این بررسی مطالعه نحوه توارث صفات کمّی در گندم نان با استفاده از تجزیه میانگین نسل‏ها بود. رقم سرداری و لاین 14 با ویژگی‌های متفاوت با یکدیگر تلاقی داده شدند و نتاج F1 جهت تولید نسل F2 خودبارور شدند و هم‌چنین به منظور تولید نتاج بک‌کراس با هر یک از والدین تلاقی داده شدند. تمام نسل‌ها شامل F1 ،F2 ،BC1 ، BC2 و والدین در یک طرح آزمایشی در کرج در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردیدند. تجزیه میانگین نسل‌ها با استفاده از آزمون مقیاس مشترک که هم‌زمان تمام نسل‌ها را مورد آزمون قرار می‏دهد انجام شد. میانگین مربعات نسل‌ها برای تمامی صفات شامل وزن سنبله، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول ریشک، طول سنبله، وضعیت ریشک، تراکم سنبلچه، رنگ دانه و تعداد پنجه معنی‌دار بود. حداقل تعداد ژن کنترل کننده این صفات به ترتیب 2، 2،2 ، 2، 5، 1، 2، 4، 2، 2، 2 و 1، برآورد گردید. متوسط وراثت پذیری عمومی و خصوصی برای تمامی صفات به ترتیب 62 و 33 درصد بود. میانگین و تمام اثر ژن‌ها شامل افزایشی، غالبیت، اثر اپیستازی افزایشی× افزایشی، افزایشی × غالبیت و غالبیت × غالبیت برای صفات مورد بررسی مشاهده شد. برای صفات طول ریشک وتعداد پنجه اثر افزایشی و غالبیت و برای دیگر صفات به استثنای وضعیت ریشک و رنگ گلوم انواع اپیستازی مخصوصا اثر افزایشی × غالبیت و غالبیت × غالبیت مهم‌ترین عوامل کنترل توارث شناخته شد. برای صفات وزن سنبله، طول سنبله، وزن دانه در سنبله، طول ریشک، ارتفاع بوته، تراکم سنبلچه، رنگ دانه و پوشیدگی دانه اثر افزایشی مهم‌تر از اثر غالبیت و برای صفت تعداد دانه در سنبله اثر غالبیت مهم‌تر از اثر افزایشی شناخته شد.